راهنمای طراحی سازه ای تونلهای آب بر , نشریه 309
سازه های زیرزمینی از جمله سازه های پیچیدة مهندسی هستند که طراحی و روش های اجرای آنها دامنة بسیار وسیعی دارد. شاید تنوع این نوع سازه ها از نظر شرایط محیطی قابل شمارش نیست، همان گونه که ویژگی های ژئومکانیکی و تنش های طبیعی برای دو نوع زمین فقط بر حسب تصادف می تواند یکسان و مشابه باشد. به همین سبب استاندارد کردن بارهای سنگ و کنش و اندرکنش سازندهای زمین شناسی با عناصر مهندسی که در ساختن این سازه ها به کار می روند و شامل حفاظت های موقت (پوشش های دائم) می باشد مقدور نمی باشد.
به عنوان مثال، مقایسه این ساز هها با سدها که بزرگ ترین سازه های مهندسی ساخته شده هستند، روشن می نماید که در سدها ناشناخته های طراحی منحصر به پی و تا انداز های رژیم های جریان رودخانه ها است در حالی که مصالح مورد استفاده کاملاً قابل کنترل بوده و شناخته شده هستند. با این حال در سدها، پی سد و چگونگی برخورد به مسائل آن، اثر بسیار عمده ای در تصمی مگیری های طراحی داشته و حتی نوع سازه سد را تعیین می کند.
در سازه های زیرزمینی شامل تونل ها، مغارها و شفت ها، ویژگ یهای ژئومکانیکی خاص مقاطع یا محدوده های زمین شناسی به سختی قابل تشخیص بوده و تعیین دقیق این ویژگی ها به جز هنگام حفار یهای اجرایی معین نمی شود. به این ترتیب، بارهای وارد به سامانه و پایدار نگه داشتن مغار با ضریب اطمینان کافی پس از رسیدن به لایه های زمین شناسی متفاوت و انجام آزمایش های لازم تعیین می شود. دشواری های اشاره شده، سبب می شود که پروژه های متشکل از ساز ههای زیرزمینی نیازمند راهنمای یها و دستورالعمل های تجربی و نظری باشد که طراحان مربوطه با توجه به آنها بتوانند در مقاطع پیش از اجرا، طرح هایی در حد قابل قبول ارائه نمایند. موضوع این مجموعه عمدتاً کلیات مشترک مربوط به سازه های زیرزمینی و رو شهای برخورد به طراحی ها و کلیاتی از اجرا
می باشد.
در نبود استانداردهای بین المللی، این مجموعه نیز مانند دستورالعمل ها و ضوابط موجود، گرو ههای طراح را در سازماندهی طراحی و اتخاذ روش های طراحی، راهنمائی خواهد کرد. در خاتمه امیدوار است با نهایت کوششی که در خلاصه نویسی و حذف موارد تشریحی به عمل آمده، مجموعه حاضر بتواند نقاط نظر عملی مورد نیاز را تا حد ممکن پوشش دهد.