مقالات

دستورالعمل شمارش جمعیت میکروبی هتروتروف در آب

شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور معاونت نظارت بر بهره برداری دفتر نظارت بر بهداشت آب و فاضلاب - ویراست نخست – پاییز 1384 ۱۳۹۷/۰۷/۲۱
فایلهای مرتبط

تعریف و اهمیت HPC اصطلاح هتروتروف به میکروارگانیسم‌هایی گفته می‌شود که برای رشد نیاز به کربن آلی دارند. این میکروارگانیسم‌ها انواعی از باکتری‌ها، مخمرها وکپک‌ها را شامل می‌شود. آزمایش‌های مختلفی بر پایه‌ی کشت ساده برای بازیافت این دسته از میکروارگانیسم‌ها از آب در نظر گرفته می‌شود که به مجموع آن‌ها شمارش میکروارگانیسم‌های هتروتروف و یا HPC اطلاق می‌گردد. بنابر این واژه‌هایHPC و هتروتروف مترادف نمی‌باشند .

باکتری‌های هتروتروف، مجموعه‌یی از باکتری‌های هوازی- بی‌‌هوازی اختیاری هستند که به جز دو جنس آن (Microcoucus و Bacillus) بقیه گرم منفی بوده و جنس‌‌‌های Aeromonas ، Klebsiella، Flavobacterium، Proteus، Enterobacter، Moraxella، Alcaligenes، Citrobacter، Pseudomonas،Serratia و Acinetobacter را شامل می‌شوند. جنس‌های غالب این مجموعه، باکتری‌های Enterobacter ، Flavobacterium، Pesudomonas،Serratia و Acinetobacter هستند. علاوه بر جنس‌های یاد شده، برخی از باکتری‌های مهم در پزشکی نظیر Mycobacterium ، Staphylococcus و Serratia نیز در ترکیب باکتری‌های هتروتروف ممکن است حضور داشته باشند.

باکتری‌های هتروتروف ساکن طبیعی بدن انسان و حیوانات هستند و از طریق مدفوع دفع می‌شوند. برگ درختان، خاک، آب، قطره‌های باران و حتی بزاق دهان نیز تعداد معتنابهی از این باکتری‌ها را در خود جای داده‌اند. هر اینچ مربع از پوست سالم انسان، میزبان صدها هزار باکتری‌های هتروتروف است. این باکتری‌ها در بسترهای کربن فعال، رزین‌ها، صافی‌های ماسه‌یی و غشایی، شبکه‌های توزیع و اجزای آن، خنک‌کننده‌ها، مخازن تحت فشار و حتی جدار‌ بطری‌های آب وجود داشته و اثر ناشی از تغییر جمعیت آن‌ها بر کیفیت آب و تأسیسات آب رسانی با ضریب 10 تغییر می‌کند.

روش یکسان شده‌ی جهانی برای شمارش HPC وجود ندارد. روش شمارشHPC شامل انواع وسیعی از حالت‌های مختلف آزمایش است که نتایج متنوع کمی و کیفی را تولید می‌کند‌‌‌. دامنه‌ی دمای آزمایش از20 تا 40 درجه‌ی سیلسوس و زمان انکوباسیون از چند ساعت تا 7 روز متغیر است .

شرایط تغذیه‌ای نیز از حالت‌های کم تا مقادیر بالای مواد غذایی متفاوت می‌با شند. تنها بخشی از میکروارگانیسم‌های فعال می‌توانند در شرایط خاص تنظیم شده برای آزمایش HPC رشد کرده و تشخیص داده شوند .

به طور کلی تعداد شمارش شده‌ی باکتری‌های هتروتروف به نوع محیط‌‌کشت، زمان و دمای انکوباسیون و سرانجام روش کشت بستگی داشته و با افزایش دما و زمان انکوباسیون، تعداد شمارش شده‌ی آن‌ها افزایش می‌یابد. تعداد این باکتری‌ها در شبکه‌های توزیع بنابر نظر (1999)Bitton از کمتر از 10 تا بیشتر از 10⁴ کلنی در هر میلی‌لیتر و بر پایه‌ی اعلام انجمن کارهای آبی ایالات متحده (AWWA) تا cfu/mL 10⁵ متغیر است.