ترفندهای مدیریت منابع آب در ساختمان‌ها و فضای سبز

۱.بازرسی شبکه‌های انتقال آب، ردیابی و تعمیر نشتی‌های شبکه

اهمیت این مورد در ساختمان‌های بزرگ و ادارات دولتی با شبکه‌های انتقال آب گسترده، جهت کاهش هدر رفت آب قابل ملاحظه است. نشتی‌های شبکه آب علاوه بر هدر رفت مقادیر قابل توجهی از این منبع، باعث افزایش هزینه‌های تامین و نگهداری ساختمان است. در صورت عدم توجه به این مهم علاوه بر ایجاد پل‌های حرارتی در جداره‌های ساختمان و افزایش نیاز به انرژی گرمایشی و سرمایشی، در صورت ادامه نشت آب شاهد تخریب جداره‌ها و سازه‌های ساختمانی نیز خواهیم بود.

۲. بهینه‌سازی مصرف آب در طراحی فضای سبز

اهمیت انتخاب گیاهان متناسب با آب و هوای مناطق مختلف از جمله این موارد است. از نکات قابل تامل در طراحی فضای سبز و مدیریت منابع آب، جداسازی گیاهان مختلف در فضاهای کشت مجزا با کیفیت خاک مطلوب، کاشت گیاهان و درختان در عمق مناسب و طراحی سیستم‌های آبیاری بهینه با امکان استفاده از منابع آبی جایگزین است.

۳. بهینه‌سازی روش‌های آبیاری گیاهان

بهینه‌سازی آبیاری نیازمند لحاظ این هدف در مرحله طراحی سیستم‌ها و شبکه‌های آب توسط مهندسین و طراحان است. تهیه ابزارآلات و برنامه‌های منسجم آبیاری گیاهان در مناطق و فصل‌های مختلف کمک شایانی به کاهش مصرف آب می‌کند. یکی از راهکارهای قابل اجرا برای کاهش مصرف آب استفاده از سیستم اندازه‌گیری میزان رطوبت خاک است که با توجه به میزان رطوبت مورد نیاز گیاهان، این سیستم‌ها بصورت خودکار اقدام به آبیاری گیاهان ‌می‌کند.

۴. سرویس‌های بهداشتی

درحدود ۳۰ درصد از آب مورد مصرف ساختمان در سرویس‌های بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شبکه فرسوده انتقال آب، نبود بازرسی و نگهداری دوره‌ای برای این قسمت‌ها یکی از دلالیل اصلی افزایش مصرف آب در ساختمان‌ها است.

اگرچه نصب سنسورهای الکترونیکی و جایگزینی آب شرب با منابع مختلف آب قابل استفاده در سرویس‌های بهداشتی می‌تواند در راستای بهینه‌سازی مصرف آب اثرگذار باشد اما اولویت با نوسازی کل سیستم است. جداسازی شبکه فاضلاب برای استفاده مجدد از پس‌آب‌های قابل استفاده در بخش‌های مختلف ساختمان از جمله شبکه آبیاری گیاهان، تامین آب مورد نیاز فلاش‌تانک‌ و همچنین استفاده از تعویض فلاش‌تانک‌های متداول با محصولات هوشمند با برچسب‌های مصرف بهینه از جمله این تمهیدات است.

۵.شیرآلات

با توجه به فرسوده شدن و قدیمی بودن اکثر شیرآلات بخصوص در ساختمان‌های دولتی، تعویض آن‌ها با نمونه‌های هوشمند پربازده یکی دیگر از اقدامات موثر در کاهش مصرف آب است. استفاده از شیرآلات با خروجی آب کمتر نسبت به نمونه‌های قدیمی از راهکارهای پیشنهاد شده در مدیریت منابع آب است. برای مثال شیرهای آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی مجهز به هواساز برای تبدیل جریان سیال آب بصورت پاششی قطره‌ای، جریان آب مصرفی را تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد.

۶.سیستم‌های دیگ بخار

استفاده متداول این سیستم در آشپزخانه‌های صنعتی و ساختمان‌های بزرگ مسکونی و اداری، نیازمند مقادیر قابل توجهی از منابع آب است. از جمله اقدامات پیشنهادی برای بهینه‌سازی و کاهش مصرف آب این سیستم‌ها استفاده از تانک‌های انبساط، عایق مناسب و بازرسی دوره‌ای این تجهیزات است. تقسیم سیستم به دو بخش تامین آب‌گرم تابستانی و گرمایش ساختمان ‌زمستانی از جمله دستورالعمل‌های پیشنهادی برای طراحی و جایگزینی سیستم‌های قدیمی با نمونه‌های جدید است.

۷.تجهیزات آشپزخانه‌های تجاری

در بخش غیر مسکونی، تجهیزات مورد استفاده در آشپزخانه‌های صنعتی و رستوران‌ها سهم عمده‌ای در مصرف آب شرب دارند. بعلت استفاده فراوان این آشپزخانه‌ها از آب گرم، استفاده از تجهیزات بهینه با بازده بالا بعلت کاهش مصرف انرژی و منابع آب بسیار با اهمیت است.

استفاده از ماشین‌های ظرفشویی مجهز به سنسورهای تشخیص حجم برای تنظیم آب مورد مصرف برای شستشو، استفاده از بخارپزهای عایق شده با برچسب انرژی و مجهز به سیستم‌های بسته برای افزایش بازده در مصرف بخار آب، استفاده از شیرهای پاششی برای شست‌وشو و در نهایت استفاده از سیستم‌های دفع زباله‌های غذایی مجهز به سنسور تنظیم شدت جریان آب با توجه به حجم مواد زائد از اقدامات موثر برای بهینه‌سازی مصرف آب در این آشپزخانه‌ها است.

۸.آزمایشگاه‌ها و تجهیزات پزشکی

با توجه به مصرف بالای آب توسط تجهیزات آزمایشگاهی و بیمارستانی، با اندکی تغییر در این سیستم‌ها امکان دخیره مقادیر قابل توجهی آب فراهم می‌شود. برای مثال از این قبیل اقدامات می‌توان به نصب شیرهای کاهش فشار، سنسورهای نشتی‌یاب شبکه‌های آبی و بازیافت پس‌آب‌ها توسط سیستم‌های تصفیه آب بیمارستانی اشاره کرد. در صورت نبود امکان تعویض دستگاه‌های قدیمی با نمونه‌های جدید، استفاده از کیت‌های کنترل و تنظیم فشار آب برای کاهش مصرف انرژی و آب در سیستم‌هایی مانند دستگاه‌های شستشوی لوازم شیشه‌‌ای توصیه می‌شود.

۹.مدیریت فعالیت‌های با نرخ مصرف بالای آب

از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به کارواش‌ و لباس‌شویی‌ اشاره کرد. بهینه‌سازی مصرف آب در این فعالیت‌ها ازطریق تجهیز و نصب دستگاه‌های با قابلیت بازیافت آب و سنسورهای کنترل جریان آب امکان‌پذیر است. استفاده از سیستم اُزن جهت ضدعفونی کردن البسه و پوشاک مصرفی در بیمارستان‌ها به کاهش مصرف آب در مصارف لباسشویی کمک می‌کند. کنترل جریان فشار آب سیستم‌های کارواش و تنظیم آن‌ها به حداقل مقدار ممکن مطابق با استاندارد دستگاه و بازرسی تجهیزات برای رفع خرابی و نشتی‌های احتمالی یکی دیگر از راه‌های کاهش مصرف آب است. توجه به برچسب انرژی تجهیزات، میزان مصرف آب، تامین و نگهداری دوره‌ای در هنگام طراحی این سیستم‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.

۱۰. منابع آب جایگزین

منابع آبی جایگزین شامل آب خاکستری، فاضلاب تصفیه شده، میعانات تصفیه شده از سیستم‌های تهویه مطبوع و آب باران است. این منابع آبی را می‌توان جایگزین مواردی کرد که مصرف آب شرب الزامی نیست. آبیاری فضای سبز، آبشارهای تزیینی، برج‌های خنک کننده و فلاش‌تانک‌های توالت‌ها از جمله مواردی است که می‌توان از منابع آبی جایگزین در آن‌ها استفاده کرد. طراحی شبکه٬‌های بازیافت و تصفیه این آب‌ها امکان بهره‌برداری از این منابع را فراهم می‌کند. با انتقال این آب‌ها به مخازن دخیره، امکان پمپ کردن آن به بخش‌های مختلف ساختمان فراهم می‌شود.

اگرچه این منابع آبی بعضا بسیار خالص است اما جهت جلوگیری از رشد باکتری و بوگرفتن، باید توسط سیستم‌های سپتیک و فیلترهای متفاوت تصفیه شود. در صورت استفاده مستقیم و نبود امکان تصفیه، حداکثر زمان مصرف این منابع آبی محدود است، برای مثال آب خاکستری نباید بیش از ۲۴ ساعت دخیره شود.

پیامدهای کم‌آبی مانند عدم دسترسی به آب شرب سالم، شیوع بیماری‌های واگیردار، تخریب محیط زیست، مرگ گونه‌های جانوری، بیابان زایی و ایجاد گردغبار و بدنبال آن بیماریهای تنفسی، کاهش کشاورزی، تعطیلی مشاغل به مرور زمان و بیکاری به سرعت رو به گسترش است.

این پیامدها با گذشت زمان سلامت روانی جامعه را هدف قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به آشوب‌های داخلی و جنگ ‌شود. مدیریت و بهینه‌سازی مصرف آب در کشورهای درحال توسعه بعلت نبود تکنولوژی و بی‌توجهی ارگان‌های مرتبط با مبحث انرژی به بحران جامعه بشری در آینده‌ای نه چندان دور تبدیل می‌شود. با جدی نگرفتن مشکل آب، احتمال نزاع بر سر آب هم بین کشورها و هم بصورت جنگ داخلی تبدیل به آینده خاورمیانه شود. وظیفه تمام متخصیصن و سازمان‌ها، آگاهی رسانی و آموزش جامعه در جهت مدیریت منابع آب در ساختمان‌ها و صنایع مختلف است تا با مصرف صحیح این منبع حیاتی، خطرات ناشی از این بحران را کاهش دهند.

همسو نبودن سیاست‌ها و برنامه‌های بخش‌های مختلف، عدم توجه جدی به مقوله فرهنگ سازی، بخشی نگری، تعدد طرح‌های نیمه تمام و عدم تامین اعتبارات لازم و همچنین عدم نگاه به آب به عنوان یک کالای اقتصادی و اجتماعی از جمله عوامل تشدید کننده بحران آب در کشور است. این مسئله باید به موضوع آب به عنوان یک مسئله اجتماعی نگاه شود و در شرایط فعلی اگر به مسئله اجتماعی شدن آب بی توجهی شود قطعا آسیب‌های جدی‌تری را در کشور شاهد خواهیم بود.